قارچ پوست سر 

قارچ‌ها، میکروب‌های ریزی هستند که توانایی زندگی و رشد بر روی بافت‌های مرده بدن انسان، مانند مو، ناخن، و لایه‌های خارجی پوست را دارند. این موجودات زنده می‌توانند در محیط‌هایی با رطوبت بالا و دمای مناسب به طور فعال رشد کنند، از این رو پوست سر به عنوان یکی از نقاط حساس بدن در برابر این نوع عفونت‌ها، محلی ایده‌آل برای تجمع و فعالیت قارچ‌ها به شمار می‌آید. عفونت قارچی پوست سر، که به آن “درماتوفیتوز” نیز گفته می‌شود، معمولا به دلیل عوامل محیطی مانند استفاده مشترک از وسایل شخصی یا حضور در محیط‌های عمومی مرطوب مانند استخرها و سونا‌ها ایجاد می‌شود.

علائم و نشانه‌های قارچ | روش‌های درمانی

قارچ پوست سر چیه؟ 

قارچ پوست سر، شناخته شده به عنوان Tinea capitis، یک بیماری پوستی عمیقاً مزاحم است که بیشتر بر روی پوست و فولیکول‌های موی سر اثر می‌گذارد، اما گاهی اوقات قادر است که مژه‌ها و ابروها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری قارچی، که از آن با اسامی دیگری نظیر عفونت کرم حلقوی (ringworm) و هرپس تنسورانس (herpes tonsurans) یاد می‌شود، یک نوع میکوز سطحی یا درماتوفیتوز است که به واسطه دو گونه از قارچ‌های درماتوفیتی یعنی میکروسپوروم (Microsporum) و تریچوفیتون (Trichophyton) ایجاد می‌شود.

این بیماری علاوه بر ایجاد ناراحتی و خارش شدید برای فرد مبتلا، می‌تواند منجر به ریزش مو، ضایعات پوستی و در موارد شدیدتر، آلودگی‌های ثانویه شود. بنابراین، شناخت دقیق علائم، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود برای این بیماری، برای پیشگیری از گسترش آن و کاهش تأثیرات نامطلوب آن بر زندگی فرد مبتلا ضروری است.

حالت‌های درگیری مو با قارچ: 

وقتی یک عفونت قارچی به لایه شاخی پوست سر حمله‌ور می‌شود، این تنها آغاز مسیری است که قارچ در پوست و مو طی می‌کند. ابتدا، قارچ به سمت پایین حرکت کرده و به سوی فولیکول‌های مو و ساقه‌های آن نفوذ می‌کند. این روند با ورود قارچ به کوتیکول مو، که لایه بیرونی مو را تشکیل می‌دهد، و درگیری ساقه مو ادامه می‌یابد. به طور کلی، این درگیری‌ها در سه شکل زیر قابل توضیح هستند:

1. اندوتریکس (Endothrix): در این نوع، درماتوفیت مستقیماً به داخل ساقه مو حمله کرده و در آنجا رشد می‌کند. نتیجه این است که هاگ‌های قارچی در داخل ساقه مو به دام افتاده و کوتیکول به طور کامل از بین نمی‌رود. نمونه‌ای از این نوع عفونت، T.tonsurans است که به طور خاص به این شکل درگیری دامن می‌زند.
2. اکتوتریکس (Ectothrix): در این حالت، درماتوفیت‌ها در فولیکول مو نفوذ کرده و رشد می‌کنند، و سطح مو را می‌پوشانند. برخلاف اندوتریکس، اسپورهای قارچ در قسمت خارجی ساقه مو قابل مشاهده هستند و کوتیکول به طور کامل از بین می‌رود. M.canis یکی از درماتوفیت‌های شناخته شده‌ای است که این نوع درگیری را ایجاد می‌کند.

علائم و نشانه‌های قارچ

کچلی که به دلیل عفونت قارچی به وجود می‌آید، می‌تواند تأثیرات متفاوتی از خود نشان دهد، از تاثیرگذاری بر قسمت‌های کوچکی از سر گرفته تا درگیری کامل پوست سر. علائم این نوع عفونت شامل موارد زیر می‌شود:

• لکه‌های قرمز متورم: نشان‌دهنده واکنش التهابی پوست به عفونت قارچی است.
• بثورات خشک و پوسته پوسته: این حالت معمولاً در اثر تکثیر قارچ‌ها روی سطح پوست به وجود می‌آید.
• خارش شدید: یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم عفونت قارچی، خارش است که می‌تواند به خراشیدن و بدتر شدن وضعیت منجر شود.
• ریزش مو به صورت تکه‌ای (آلوپسی): عفونت‌های قارچی می‌توانند باعث ضعف و شکنندگی مو شده و در نهایت به ریزش مو منجر شوند.
• پوسته پوسته شدن پوست سر شبیه شوره: این حالت می‌تواند به عنوان یکی از علائم اولیه عفونت قارچی ظاهر شود.
• تب جزئی و تورم غدد لنفاوی: هر دو می‌توانند نشان‌دهنده واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت باشند.
• شکنندگی مو: عفونت‌های قارچی می‌توانند باعث ضعیف شدن ساختار مو و در نتیجه افزایش شکنندگی آن شوند.

روش‌های درمانی

عفونت قارچی پوست و موی سر، مشکلی شایع و در عین حال آزاردهنده است که درمان آن نیازمند دقت و صبر است. به طور کلی، درمان این نوع عفونت به سه روش اصلی تقسیم می‌شود: استفاده از داروهای خوراکی، شستشو با شامپوهای دارویی، و استفاده از کرم‌های ضد قارچ.

برای شروع، پزشکان معمولا یک دوره درمانی با داروهای ضد قارچی خوراکی را تجویز می‌کنند که به صورت قوی و موثر علیه قارچ‌ها عمل می‌کنند. داروی گریزئوفولوین (Gris-Peg) به دلیل اثربخشی بالا، انتخاب اول بسیاری از متخصصین است. با این حال، در مواردی که بیمار به این دارو حساسیت داشته باشد، پزشکان به سراغ داروهای جایگزینی مانند تربینافین، ایتراکونازول، و فلوکونازول می‌روند. مدت زمان مصرف دارو برای اطمینان از رفع کامل علائم و جلوگیری از بازگشت عفونت، بین چهار تا هشت هفته تعیین می‌شود.

در کنار درمان دارویی، شستشوی مرتب سر با شامپوهای دارویی که حاوی مواد ضد قارچ مانند کتوکونازول یا سولفید سلنیوم هستند، یکی دیگر از ارکان اصلی درمان به شمار می‌آید. این شامپوها با کند کردن گسترش قارچ، مکمل درمان دارویی هستند ولی به تنهایی قادر به درمان کامل عفونت نیستند. توصیه می‌شود که این شامپوها حداقل دو بار در هفته استفاده شوند تا اثربخشی لازم را داشته باشند.

نتیجه‌گیری:

درمان عفونت قارچی پوست سر یک فرآیند چند بعدی است که نیازمند توجه و دقت در انتخاب روش‌های درمانی متناسب با شرایط بیمار است. از داروهای ضدقارچی خوراکی قدرتمند برای ریشه‌کن کردن عفونت، گرفته تا شامپوهای دارویی و کرم‌های موضعی برای کاهش گسترش و علائم قارچ، هر بخشی از این درمان‌ها دارای نقش حیاتی در بهبود بیمار است. تاکید بر این نکته ضروری است که موفقیت در درمان، به پیروی دقیق از دستورالعمل‌های درمانی و صبر و پشتکار بیمار بستگی دارد.